Zapis windykacyjny

ZAPIS WINDYKACYJNY

regulują przepisy od art. 998 (1) do 998 (11) k.c. 

Art. 981¹. § 1. W testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego spadkodawca może postanowić, że oznaczona osoba nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku (zapis windykacyjny).

§ 2. Przedmiotem zapisu windykacyjnego może być:

  1)  rzecz oznaczona co do tożsamości,

  2)  zbywalne prawo majątkowe,

  3)  przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne,

  4)  ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności.

Art. 981². Zapis windykacyjny jest bezskuteczny, jeżeli w chwili otwarcia spadku przedmiot zapisu nie należy do spadkodawcy albo spadkodawca był zobowiązany do jego zbycia. Jeżeli przedmiotem zapisu jest ustanowienie dla zapisobiercy użytkowania lub służebności, zapis jest bezskuteczny, gdy w chwili otwarcia spadku przedmiot majątkowy, który miał być obciążony użytkowaniem lub służebnością nie należy do spadku albo spadkodawca był zobowiązany do jego zbycia.

Wśród notariuszy toczy się spór, czy zapis windykacyjny może być ustanowiony na rzeczy wchodzącej w skład majątku wspólnego.

Art. 981³. § 1. Zastrzeżenie warunku lub terminu uczynione przy ustanawianiu zapisu windykacyjnego uważa się za nieistniejące. Jeżeli jednak z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez takiego zastrzeżenia zapis nie zostałby uczyniony, zapis windykacyjny jest nieważny. Przepisów tych nie stosuje się, jeżeli ziszczenie się lub nieziszczenie się warunku albo nadejście terminu nastąpiło przed otwarciem spadku.

§ 2. Zapis windykacyjny nieważny ze względu na zastrzeżenie warunku lub terminu wywołuje skutki zapisu zwykłego uczynionego pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, chyba że co innego wynika z treści testamentu lub z okoliczności.

Art. 981⁴. Spadkodawca może obciążyć zapisem zwykłym osobę, na której rzecz uczynił zapis windykacyjny.

Art. 981⁵. Przepisy o powołaniu spadkobiercy, przyjęciu i odrzuceniu spadku, o zdolności do dziedziczenia i o niegodności stosuje się odpowiednio do zapisów windykacyjnych.

Art. 981⁶. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym rozdziale oraz w przepisach szczególnych do zapisu windykacyjnego stosuje się odpowiednio przepisy o zapisie zwykłym.

       W dniu 23 października 2011 r. weszła w życie nowelizacja kodeksu cywilnego, która wprowadziła instytucję zapisu windykacyjnego. Zmiana ta w sposób istotny wpływa na istniejace w prawie polskim zasady dziedziczenia. Zasadą jest, że dziedziczymy jedynie abstrakcyjny ułamek w całości spadku. Dotychczas niemożliwe było bowiem przypisanie konkretnych dóbr konkretnym osobom ( np. samochodu, czy nieruchomości) ze skutkiem w postaci przejścia ich własności na następcę w chwili śmierci spadkodawcy. Kodeks cywilny do tej pory znał instytucję zapisu zwykłego jednak jego charakter był zupełnie inny niż zapisu windykacyjnego. Dotychczas ustanowienie zapisu zwykłego jedynie nakładało obowiązek przeniesienia na zapisobiercę własności rzeczy objętej zapisem. Do nabycia dóbr objętych zapisem konieczne było więz zawarcie odrębnej umowy, a nieraz nawet toczenie długotrwałych sporów sądowych, które dodatkowo powodowały poważne konflikty rodzinne.

Skutki zapisu windykacyjnego powstają natomiast już z chwilą otwarcia spadku czyli z chwilą śmierci spadkodawcy. Jeżeli więc w testamencie będzie zapis windykacyjny mieszkania to wówczas własność mieszkania w momencie śmierci przechodzi na spadkobiercę.

     Przedmiotem zapisu mogą być rzeczy oznaczone co do tożsamości ( lokal, samochód, nieruchomość gruntowa), zbywalne prawa majątkowe ( prawo użytkowania wieczystego, autorskie prawa majątkowe, papiery wartościowe), a także przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne.

  Spadkodawca może również ustanowić na rzecz uprawnionego użytkowanie lub służebność np. w sytuacji gdy przekazuje mieszkanie określonej osobie, natomiast chciałby, żeby dożywotnio w domu zamieszkiwał jego małżonek.

  Zapis może być ustanowiony tylko i wyłącznie w testamencie notarialnym.

  Pomimo, że zapisobierca nie jest spadkobiercą ani obdarowanym, może być zobowiązany do wypłaty zachowku osobom do tego urpawnionym dzieciom, małżonkowi bądź rodzicom.

  Zapis podlega opodatkowaniu podatkiem od spadku i darowizn.