Darowizna
Art. 888.
§ 1. Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.
§ 2. (skreślony).
Art. 889.
Nie stanowią darowizny następujące bezpłatne przysporzenia:
1) gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowa-nej innymi przepisami kodeksu;
2) gdy kto zrzeka się prawa, którego jeszcze nie nabył albo które nabył w taki sposób, że w razie zrzeczenia się prawo jest uważane za nie nabyte.
Art. 890.
§ 1. Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.
§ 2. Przepisy powyższe nie uchybiają przepisom, które ze względu na przedmiot darowizny wymagają zachowania szczególnej formy dla oświadczeń obu stron.
Art. 891.
§ 1. Darczyńca obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jeżeli szkoda została wyrządzona umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.
§ 2. Jeżeli darczyńca opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, obdarowany może żądać odsetek za opóźnienie dopiero od dnia wytoczenia powództwa.
Art. 892.
Jeżeli rzecz darowana ma wady, darczyńca obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził obdarowanemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich w czasie właściwym. Przepisu tego nie stosuje się, gdy obdarowany mógł z ła-twością wadę zauważyć.
Art. 893.
Darczyńca może włożyć na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem (polecenie).
Art. 894.
§ 1. Darczyńca, który wykonał zobowiązanie wynikające z umowy darowizny, może żądać wypełnienia polecenia, chyba że ma ono wyłącznie na celu korzyść obdarowanego.
§ 2. Po śmierci darczyńcy wypełnienia polecenia mogą żądać spadkobiercy darczyńcy, a jeżeli polecenie ma na względzie interes społeczny - także właściwy organ państwowy.
Art. 895.
§ 1. Obdarowany może odmówić wypełnienia polecenia, jeżeli jest to usprawiedliwione wskutek istotnej zmiany stosunków.
§ 2. Jeżeli wypełnienia polecenia żąda darczyńca lub jego spadkobiercy, obdarowany może zwolnić się przez wydanie przedmiotu darowizny w naturze w takim stanie, w jakim przedmiot ten się znajduje. Przepisu tego nie stosuje się, gdy wypełnienia polecenia żąda właściwy organ państwowy.
Art. 896.
Darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze nie wykonaną, jeżeli po zawarciu umowy jest stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.
Art. 897.
Jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczyć darczyńcy środków, których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Obdarowany może jednak zwolnić się od tego obowiązku zwracając dar-czyńcy wartość wzbogacenia.
Art. 898.
§ 1. Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.
§ 2. Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie obdarowany ponosi odpowiedzialność na równi z bezpodstawnie wzbogaconym, który powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu.
©Kancelaria Sejmu s. 174/210
2012-09-12
Art. 899.
§ 1. Darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia darczyńca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.
§ 2. Spadkobiercy darczyńcy mogą odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności tylko wtedy, gdy darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania albo gdy obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy.
§ 3. Darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.
Art. 900.
Odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na pi-śmie.
Art. 901.
§ 1. Przedstawiciel osoby ubezwłasnowolnionej może żądać rozwiązania umowy darowizny dokonanej przez tę osobę przed ubezwłasnowolnieniem, jeżeli darowizna ze względu na wartość świadczenia i brak uzasadnionych pobudek jest nadmierna.
§ 2. Rozwiązania umowy darowizny nie można żądać po upływie dwóch lat od jej wykonania.
Art. 902.
Przepisów o odwołaniu darowizny nie stosuje się, gdy darowizna czyni zadość obo-wiązkowi wynikającemu z zasad współżycia społecznego.
Bez podatkowych konsekwencji darowiznę mogą przyjąć małżonek, zstępni (dzieci, wnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie), pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha darczyńcy. Jeśli nie przekracza 9637 zł, nie trzeba jej zgłaszać fiskusowi. Nie musi być przelewana na rachunek, można ją przekazać z ręki do ręki. Trudniej jest przy większych transakcjach.
Ważne formalności
Jeśli darowizna przekracza 9637 zł, beneficjent musi ją zgłosić do urzędu skarbowego. Potrzebny jest do tego formularz SD-Z2. Informujemy tam m.in. o nabytych rzeczach i prawach majątkowych (np. jaką powierzchnię ma otrzymane mieszkanie). Mamy na to sześć miesięcy.
Unikniemy tego obowiązku, jeśli umowa została zawarta w formie aktu notarialnego (tak jak przy przekazaniu nieruchomości).
Darowizna pieniężna przekraczająca 9637 zł musi być potwierdzona przelewem. Przepisy mówią o udokumentowaniu jej dowodem przekazania na rachunek bankowy (albo prowadzony przez SKOK) lub przekazem pocztowym.
Sumujemy datki
O formalnych obowiązkach musimy też pamiętać, gdy darowizny z ostatnich pięciu lat przekroczą kwotę wolną (czyli 9637 zł). Ale sumujemy tylko datki od tej samej osoby. Jeśli więc na nowy samochód złożyła się cała rodzina, ale każdy dał tylko 9500 zł, darowizna jest nieopodatkowana i nigdzie jej nie wykazujemy. Nie trzeba nawet spisywać umowy, choć warto, jeśli spodziewamy się spotkania z fiskusem.
Jeśli nie zostaną spełnione warunki zwolnienia, obdarowany musi odprowadzić podatek. Niecała wartość darowizny będzie jednak obciążona daniną. Pomniejsza się ją o tzw. kwoty wolne, zależne od przynależności do określonej grupy podatkowej. Podatek zapłacimy tylko od nadwyżki według skali z art. 15 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Najniższy będzie w I grupie, do której należy najbliższa rodzina (małżonek, dzieci i wnuki, rodzice i dziadkowie, rodzeństwo, pasierb, zięć, synowa, macocha, ojczym i teściowie).
Załóżmy, że ojciec wsparł syna kwotą 50 tys. zł, a ten nie zgłosił darowizny (ma na to sześć miesięcy) do urzędu skarbowego. Nie może skorzystać ze zwolnienia, zapłaci więc 2209 zł podatku (po zaokrągleniu).
II grupa to zstępni rodzeństwa (np. dzieci brata), rodzeństwo rodziców (wujek, ciocia), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych (np. mąż wnuczki). Dla nich kwota wolna to 7276 zł.
Przy darowiznach od obcych osób (III grupa) limit zwolnienia wynosi 4902 zł.
Ten, kto pożycza komuś pieniądze, może zapisać w umowie, że w razie jego śmierci, dłużnik nie będzie musiał zwracać pieniędzy - wynika z piątkowej uchwały Sądu Najwyższego. Z reguły takie zapisy podważają spadkobiercy, którzy chcą zwrotu pożyczki.
Unieważnienia podobnego zapisu w umowie pożyczki chciał spadkobierca Piotra N. Żądał zwrotu 700 tys. zł pożyczki, mimo że jego brat zgodził się na to, by w razie jego śmierci dłużnicy, którzy pożyczyli te pieniądze, nie musieli ich zwracać. Pożyczka miała być przeznaczona m.in. na budowę ośrodka kulturalnego.
Po śmierci pożyczkodawcy, jego brat jako spadkobierca uznał, że takie postanowienie było nieważne i zażądał od dłużników zwrotu niespłaconego długu, wraz z odsetkami za zwłokę.
Sąd Okręgowy w Warszawie orzekł, że postanowienie zapisane w umowie pożyczki było faktycznie nieważne, bo nie można dokonać darowizny na wypadek śmierci. Sąd uznał, że możliwe jest tylko sporządzenie testamentu na wypadek śmierci, a każdy inny sposób rozporządzenia spadkiem jest niedopuszczalny.
Mimo tego warszawski sąd okręgowy nie zasądził od pożyczkobiorców zwrotu długu, bo uznał, że byłoby to nadużycie prawa z dwóch powodów. Po pierwsze, spadkobierca nie utrzymywał za życia brata żadnych relacji z nim. Po drugie sąd uznał, że pożyczkodawca nie oczekiwał w rzeczywistości zwrotu długu, ponieważ jego głównym celem było wybudowanie ośrodka kulturalnego, a ze względu na swój wiek i zły stan zdrowia nie mógł tego uczynić bez pomocy pożyczkobiorców.
Spadkobierca nie zgodził się z tym wyrokiem i zaskarżył go do Sądu Apelacyjnego w Warszawie. Sąd II instancji uznał jednak, że darowizna na wypadek śmierci budzi poważne wątpliwości i dlatego spytał Sąd Najwyższy o dopuszczalność takiej darowizny w sytuacji, gdy darczyńca rozdysponował całym lub prawie całym swoim majątkiem.
W piątek Sąd Najwyższy w składzie trzech sędziów podjął uchwałę, w której stwierdził, że dopuszczalna jest darowizna na wypadek śmierci, jeżeli obdarowany uzyskuje konkretne rzeczy lub prawa, a taka darowizna jest zgodna z zasadami współżycia społecznego (sygn. III CZP 79/13).
Uchwała oznacza, że w rozpatrywanej przez sądy sprawie spadkobierca nie będzie mógł żądać zwrotu pożyczki od dłużników zmarłego brata.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz