Opracowanie cudzego utworu (dzieło zależne) a cytat i utwór inspirowany – spór o granice

1.  Dychotomia idea – wyrażenie jako wyznacznik granicy utworu (wyrok SN z  22.06.2010 r., IV CSK 359/09).

idea a wyrażenie

2.    Utwory samoistne: nieinspirowane i inspirowane. 

Utwór inspirowany – definicja i cechy (wyrok SA w Warszawie z 16.04.2013, I ACa 1216/12) Kobieta pracująca

–każdy przejaw działalności twórczej
–o indywidualnym charakterze,
–ustalony w jakiejkolwiek postaci niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia,

–posiadający tę dodatkową cechę, że powstał z pobudki dostarczonej przez inny utwór, co można stwierdzić zapoznając się z utworem inspirującym
Art. 2 ust. 4 Ustawy

•Także te z fragmentem przytoczonym na prawach cytatu (np. parodia, karykatura, pastisz)

Jeśli twórca zaczerpnął elementy z innego dzieła, ale należące do domeny publicznej, to nadal jego utwór jest samoistny

3.    Utwory niesamoistne, w tym opracowania (dzieła zależne) i dzieła z zapożyczeniami. Cechy i postacie dzieł zależnych. Podwójna rola przesłanki twórczości.

Utwory niesamoistne tj. zawierające wkłady twórcze pochodzące od dwóch lub więcej osób:
–Utwory współautorskie
–Utwory zbiorowe i zbiory utworów
–Utwory zależne

–Utwory z zapożyczeniami
•„Twórcza ingerencja” w cudzy utwór (utwory) prowadząca do powstania nowego utworu (zależnego)
•Utwór pierwotny pozostaje rozpoznawalny w utworze zależnym

•Utwór zależny pozostaje w tak ścisłym związku z utworem pierwotnym (lub jego elementami), że jego rozpowszechnianie zawsze wkracza w sferę osobistych i majątkowych praw twórcy utworu pierwotnego
Możemy mówić o opracowaniu, gdy:
1.z dzieła pierwotnego zostały zaczerpnięte elementy o charakterze twórczym; oraz

2.samo opracowanie nosi znamię twórczości (choć w różnym natężeniu, zależnie od rodzaju utworu)

Utwory nieinspirowane czerpią z dotychczasowego dorobku kultury, ale nie nawiązują wprost do żadnego konkretnego dzieła

Postacie dzieł zależnych

Tłumaczenie z języka obcego
•Dramatyzacja powieści / słuchowisko radiowe na podstawie powieści
•Przerobienie utworu literackiego na scenariusz filmowy
•Niektóre inscenizacje teatralne, wariacje muzyczne, improwizacje jazzowe
•Niektóre kontynuacje utworów wcześniejszych / dokończenie cudzego dzieła
•Sfilmowanie spektaklu lub widowiska
•Aranżacja utworu muzycznego

•Niektóre przebudowy budynków

4.    Prawo cytatu jako forma korzystania z dozwolonego użytku. Przekroczenie ram dozwolonego cytatu a dzieło z zapożyczeniami (wyrok SA w Warszawie z 27.10.2011, VI ACa 461/11) Marusia

Cytat (art. 29 Ustawy):
–przytoczenie we własnym utworze stanowiącym samoistną całość
–urywku rozpowszechnionego utworu lub drobnego utworu w całości
–w zakresie uzasadnionym wyjaśnieniem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości
–przy podaniu twórcy i źródła
–i za wynagrodzeniem, jeśli w celach dydaktycznych i naukowych w podręcznikach i wypisach, oraz antologiach

Granice dozwolonego cytatu – 4 zagadnienia problemowe:
1.właściwości przejmowanego dzieła (tj. spełnianie cech utworu, uprzednie rozpowszechnienie, rozmiar cytatu, bez możliwości wprowadzenia zmian),
2.miejsce lokalizacji cytatu (w tym status utworu, rodzaj utworu, znaczenie określenia „samoistna całość”),
3.konieczne funkcje cytatu
4.sposób jego oznaczenia

Dzieła z zapożyczeniami:
–Ze względu na przekroczenie ram cytatu nie mieszczą się w kategorii dzieł samoistnych

–Ze względu na brak przetworzenia utworu pierwotnego, nie mieszczą się w kategorii opracowań (dzieł zależnych)

Prawo cytatu

Stanowi ograniczenie monopolu autorskiego na rzecz dozwolonego użytku publicznego

•Przekroczenie granic dozwolonego cytatu zwykle przez zbyt wielką objętość lub niezachowanie celu, któremu cytat ma służyć


.Zakres dozwolonego swobodnego korzystania z cudzych utworów obejmuje:
–utwory inspirowane
–utwory wykorzystywane w ustawowych ramach prawa cytatu