Zarzut nieuczciwej klauzuli

Wyrok

Trybunału Sprawiedliwości

z dnia 27 czerwca 2000 r.

C-240/98

  1. Jeżeli klauzula jurysdykcyjna, nie będąc przedmiotem indywidualnych negocjacji, została włączona do umowy pomiędzy konsumentem a sprzedawcą lub dostawcą, i jeżeli przyznaje ona wyłączną jurysdykcję sądowi, w obrębie którego właściwości miejscowej sprzedawca lub dostawca ma główne przedsiębiorstwo, klauzula ta musi zostać uznana za nieuczciwą w rozumieniu art. 3 dyrektywy 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich w takim zakresie, w jakim powoduje, w sposób sprzeczny z wymogiem dobrej wiary, znaczną nierównowagę praw i obowiązków stron wynikających z umowy, ze szkodą dla konsumenta (zob. pkt 24).  

  2. Ochrona konsumentów przewidziana przez dyrektywę 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich wymaga, by sąd krajowy - dokonując wstępnej oceny tego, czy roszczenie powinno zostać dopuszczone do postępowania przed sądami krajowymi - miał możliwość rozstrzygnięcia z urzędu, czy warunek umowy mu przedstawionej jest nieuczciwy.  

  Stosując przepisy prawa krajowego wcześniejsze lub późniejsze niż powoływana dyrektywa, sąd krajowy jest obowiązany interpretować te przepisy, tak dalece jak to możliwe, w świetle brzmienia i celu dyrektywy. Wymóg interpretacji zgodnej z dyrektywą zobowiązuje sąd krajowy w szczególności do przyznania pierwszeństwa interpretacji, która umożliwiłaby mu z urzędu odrzucić właściwość narzuconą mu na podstawie nieuczciwego warunku [umowy]; (zob. pkt 29, 32 oraz sentencja pkt 1-2). 

LEX nr 82923, ECR 2000/6/I-4941

82923

Dz.U.UE.L.1993.95.29: art. 3; art. 6; art. 7

Dz.U.1964.16.93: art. 385(1) § 1

Cel art. 6 dyrektywy 93/13, który zobowiązuje Państwa Członkowskie do wprowadzenia regulacji, zgodnie z którą nieuczciwe warunki nie są wiążące dla konsumenta, nie zostałby osiągnięty, gdyby konsument miał obowiązek samodzielnego powołania się na nieuczciwy charakter takich warunków. W przypadku sporów, których wartość przedmiotu sporu jest często niewielka, wynagrodzenie adwokata może przekraczać wartość tego, czego dotyczy spór, co może zniechęcać konsumenta do tego, by kwestionować zastosowanie nieuczciwych warunków. Chociaż prawdą jest to, że w niektórych Państwach Członkowskich przepisy procesowe umożliwiają jednostkom występowanie osobiście w takich sporach, to jednak istnieje realne ryzyko, że w szczególności ze względu na niewiedzę konsument nie zakwestionuje nieuczciwego charakteru nałożonych na niego warunków. Wynika stąd, że skuteczna ochrona konsumenta może zostać osiągnięta tylko wtedy, gdy sąd krajowy uzna, że posiada kompetencję do oceny tego rodzaju warunków z urzędu.

System ochrony ustanowionej przez dyrektywę opiera się na założeniu, że brak równowagi między konsumentem a sprzedawcą lub dostawcą można usunąć wyłącznie przez działania pozytywne niepochodzące od faktycznych stron umowy. Dlatego też, art. 7 przywołanej dyrektywy, którego ust. 1 zobowiązuje Państwa Członkowskie do zapewnienia stosownych i skutecznych środków mających na celu zapobieganie stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków, przewiduje w ust. 2, że środki te mają obejmować umożliwienie upoważnionym organizacjom konsumentów wszczęcia postępowania w celu uzyskania decyzji o tym, czy klauzule umowne sporządzone do celów ogólnego wykorzystania są nieuczciwe, a jeśli zajdzie taka potrzeba, do wymuszenia ich zakazu, nawet jeśli nie zostały one wykorzystane w konkretnych umowach.

(por. pkt 26-27)

Przetłumaczono z angielskiej wersji językowej wydania opublikowanego przez Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich na stronie EUR-Lex:

© Wspólnoty Europejskie, http://eur-lex.europa.eu/ - Judgment of the Court of 27 June 2000, Case C-240/98

Za tłumaczenie na język polski odpowiedzialność ponosi ??? <tlumaczenie> ???

LEX nr 1265600

1265600

Dz.U.UE.L.1993.95.29: art. 6; art. 7

Dz.U.1964.16.93: art. 385(1) § 1

glosa: Stuyck J. Glosa do wyroku TS z dnia 27 czerwca 2000 r., C-240/98 - C-244/98.

Wyrok

Trybunału Sprawiedliwości

z dnia 27 czerwca 2000 r.

C-240/98

1. Where a jurisdiction clause is included, without being individually negotiated, in a contract between a consumer and a seller or supplier and where it confers exclusive jurisdiction on a court in the territorial jurisdiction of which the seller or supplier has his principal place of business, it must be regarded as unfair within the meaning of Article 3 of Directive 93/13 on unfair terms in consumer contracts in so far as it causes, contrary to the requirement of good faith, a significant imbalance in the parties' rights and obligations arising under the contract, to the detriment of the consumer.

(see para. 24)

2. The protection provided for consumers by Directive 93/13 on unfair terms in consumer contracts entails the national court being able to determine of its own motion whether a term of a contract before it is unfair when making its preliminary assessment as to whether a claim should be allowed to proceed before the national courts.

The national court is obliged, when it applies national law provisions predating or postdating the said Directive, to interpret those provisions, so far as possible, in the light of the wording and purpose of the Directive. The requirement for an interpretation in conformity with the Directive requires the national court, in particular, to favour the interpretation that would allow it to decline of its own motion the jurisdiction conferred on it by virtue of an unfair term.

(see paras. 29, 32, operative part 1-2)

LEX nr 82923, ECR 2000/6/I-4941

82923

Dz.U.UE.L.1993.95.29: art. 3; art. 6; art. 7

Dz.U.1964.16.93: art. 385(1) § 1

The aim of Article 6 of Directive 93/13, which requires Member States to lay down that unfair terms are not binding on the consumer, would not be achieved if the consumer were himself obliged to raise the unfair nature of such terms. In disputes where the amounts involved are often limited, the lawyers' fees may be higher than the amount at stake, which may deter the consumer from contesting the application of an unfair term. While it is the case that, in a number of Member States, procedural rules enable individuals to defend themselves in such proceedings, there is a real risk that the consumer, particularly because of ignorance of the law, will not challenge the term pleaded against him on the grounds that it is unfair. It follows that effective protection of the consumer may be attained only if the national court acknowledges that it has power to evaluate terms of this kind of its own motion.

The system of protection laid down by the Directive is based on the notion that the imbalance between the consumer and the seller or supplier may only be corrected by positive action unconnected with the actual parties to the contract. That is why Article 7 of the Directive, paragraph 1 of which requires Member States to implement adequate and effective means to prevent the continued use of unfair terms, specifies in paragraph 2 that those means are to include allowing authorised consumer associations to take action in order to obtain a decision as to whether contractual terms drawn up for general use are unfair and, if need be, to have them prohibited, even if they have not been used in specific contracts.